Tiếng Anh trở thành ngôn ngữ thứ hai trong trường học tại Việt Nam giai đoạn 2025-2035, với tầm nhìn đến năm 2045

Quyết định 2371/QĐ-TTg, được Thủ tướng Chính phủ phê duyệt ngày 27/10/2025, đặt mục tiêu đưa tiếng Anh trở thành ngôn ngữ thứ hai trong trường học tại Việt Nam giai đoạn 2025-2035, với tầm nhìn đến năm 2045. Theo đó, tiếng Anh sẽ trở thành môn học bắt buộc từ lớp 1 thay vì lớp 3 như trước đây. Đề án nhấn mạnh việc sử dụng tiếng Anh không chỉ trong giảng dạy mà còn trong giao tiếp, quản lý và các hoạt động giáo dục khác.

Tuy nhiên, để đạt hiệu quả thực chất, cần có sự đồng bộ về giáo viên, chương trình học, và môi trường học tập. Điều này mở ra cơ hội lớn nhưng cũng đặt ra thách thức trong việc đổi mới phương pháp giảng dạy và tích hợp tiếng Anh với các kỹ năng khác.

1. Bài học từ các quốc gia phát triển
   Các quốc gia không sử dụng tiếng Anh như ngôn ngữ mẹ đẻ, chẳng hạn như Phần Lan, Hàn Quốc, và Nhật Bản, đã áp dụng nhiều phương pháp giảng dạy hiệu quả:

• Phần Lan: Tập trung vào việc học qua trải nghiệm thực tế và khuyến khích trẻ tự khám phá ngôn ngữ thông qua các dự án nhóm và hoạt động sáng tạo. Giáo viên đóng vai trò là người hướng dẫn thay vì chỉ truyền đạt kiến thức.
• Hàn Quốc: Sử dụng công nghệ hiện đại như ứng dụng học tiếng Anh, lớp học trực tuyến với giáo viên bản ngữ, và các chương trình học tập tích hợp (CLIL – Content and Language Integrated Learning), nơi trẻ học các môn học khác bằng tiếng Anh.
• Nhật Bản: Tập trung vào việc xây dựng kỹ năng giao tiếp thực tế thông qua các hoạt động như thuyết trình, đóng kịch, và các buổi giao lưu với người nói tiếng Anh bản ngữ.

Những quốc gia này đều nhấn mạnh tầm quan trọng của việc tạo môi trường học tập tích cực, sử dụng công nghệ, và khuyến khích trẻ thực hành ngôn ngữ trong các tình huống thực tế.

2. Tích hợp tiếng Anh với kỹ năng sống, cờ vua và rubik
Việc học tiếng Anh không chỉ dừng lại ở việc tiếp thu ngôn ngữ mà còn có thể kết hợp với các hoạt động phát triển kỹ năng sống và tư duy. Đây là cách tiếp cận hiện đại, giúp trẻ học ngôn ngữ một cách tự nhiên, đồng thời phát triển toàn diện.

2.1. Tích hợp tiếng Anh với kỹ năng sống

• Học qua tình huống thực tế: Trẻ sẽ học cách sử dụng ngôn ngữ trong các ngữ cảnh thực tế, đồng thời rèn luyện kỹ năng giải quyết vấn đề trong những hoàn cảnh thực tế. GV hãy tạo các tình huống thực tế giả định như đi siêu thị, đặt vé máy bay, hoặc giao tiếp trong nhà hàng, mô tả hoat đông của hs trong 1 ngày, cách hỏi đường, nhờ giúp đỡ từ người khác, cách đặt xe, thông tin cần kiếm, đến trạm xăng dầu, cách trả giá món hàng…
  • Lợi ích: Phương pháp này giúp trẻ ghi nhớ từ vựng và cấu trúc câu một cách tự nhiên, đồng thời phát triển khả năng giao tiếp và tư duy phản biện .
  • Ví dụ: Khi học chủ đề “Food”, trẻ không chỉ học từ vựng như “apple”, “bread”, “milk”, mà còn thực hành hỏi và trả lời: “What do you like to eat?” – “I like bananas”
• Phát triển kỹ năng mềm: Các hoạt động nhóm bằng tiếng Anh như thuyết trình, làm việc nhóm, hoặc đóng vai sẽ giúp trẻ phát triển kỹ năng giao tiếp, tư duy phản biện, và khả năng làm việc nhóm.
• Học qua dự án (Project-based learning): Ví dụ, trẻ có thể thực hiện một dự án nhỏ bằng tiếng Anh như làm video giới thiệu về bản thân, gia đình, hoặc môi trường sống. Điều này không chỉ giúp trẻ thực hành ngôn ngữ mà còn rèn luyện kỹ năng tổ chức và sáng tạo.
  • Lợi ích: Phát triển kỹ năng giao tiếp, làm việc nhóm, và khả năng diễn đạt bằng tiếng Anh. Đồng thời, trẻ học cách hợp tác và giải quyết xung đột trong nhóm .
  • Ví dụ: Một dự án nhóm có thể là làm video giới thiệu về trường học hoặc tổ chức một buổi thuyết trình về chủ đề yêu thích, xã hội lý tưởng, thành phố tương lai mà trẻ mong muốn, thành phố xanh…
• Phương pháp: Sử dụng các câu chuyện hoặc bài học về kỹ năng sống để dạy tiếng Anh. Ví dụ, trẻ có thể học về lòng trung thực, sự kiên nhẫn, hoặc cách đối mặt với thất bại thông qua các câu chuyện bằng tiếng Anh.
  • Lợi ích: Phát triển khả năng tư duy phản biện, kỹ năng đọc hiểu, và khả năng diễn đạt bằng tiếng Anh. Đồng thời, trẻ học được các giá trị sống quan trọng .
  • Ví dụ: Một câu chuyện như “The Tortoise and the Hare” (Rùa và Thỏ) không chỉ dạy trẻ từ vựng và cấu trúc câu mà còn truyền tải bài học về sự kiên trì.

2.2. Tích hợp tiếng Anh với cờ vua

• Phát triển tư duy logic và chiến lược: Cờ vua là một công cụ tuyệt vời để rèn luyện tư duy logic và khả năng lập kế hoạch. Khi kết hợp với tiếng Anh, trẻ có thể học từ vựng liên quan đến cờ vua (ví dụ: “pawn”, “rook”, “queen”, “King”, “Knight”, “Bishop”, “checkmate”) và thực hành giao tiếp bằng tiếng Anh trong các trận đấu, giao tiếp với bạn bè khi chơi cờ online.
• Học qua giải thích chiến thuật: Trẻ có thể học cách mô tả chiến thuật hoặc nước đi của mình bằng tiếng Anh, giúp cải thiện khả năng diễn đạt và tư duy chiến lược, lên kế hoạch cho từng nước đi và tính toán các tình huống cụ thể để lựa chọn nước đi tối ưu.
• Tổ chức giải đấu cờ vua : Các giải đấu nhỏ với hướng dẫn và giao tiếp hoàn toàn bằng tiếng Anh sẽ tạo môi trường học tập thú vị và thực tế.

2.3. Tích hợp tiếng Anh với rubik

• Phát triển tư duy không gian và giải quyết vấn đề: Rubik là một công cụ tuyệt vời để rèn luyện kỹ năng quan sát, sự khéo léo của ngón tay, quan sát không gian và khả năng giải quyết vấn đề nhanh. Khi học cách giải rubik bằng tiếng Anh, trẻ sẽ tiếp thu từ vựng liên quan đến màu sắc, hướng, và các thuật ngữ như “layer”, “corner”, “edge”, left, right, up, down, turn…
• Học qua hướng dẫn bằng tiếng Anh: Giáo viên có thể hướng dẫn cách giải rubik bằng tiếng Anh, giúp trẻ vừa học ngôn ngữ vừa rèn luyện kỹ năng tư duy.
• Tổ chức các thử thách rubik, phối hợp chơi đồng đội cùng xoay Rubik: Các cuộc thi giải rubik bằng tiếng Anh sẽ khuyến khích trẻ sử dụng ngôn ngữ trong môi trường cạnh tranh lành mạnh.

3. Lợi ích của phương pháp tích hợp

• Học ngôn ngữ tự nhiên: Khi tiếng Anh được tích hợp vào các hoạt động thực tế, trẻ sẽ học ngôn ngữ một cách tự nhiên và không cảm thấy áp lực.
• Phát triển toàn diện: Kết hợp tiếng Anh với kỹ năng sống, cờ vua, và rubik giúp trẻ phát triển cả về tư duy, kỹ năng mềm, và khả năng ngôn ngữ.
• Tăng hứng thú học tập: Các hoạt động thú vị như chơi cờ vua, giải rubik, hoặc tham gia các dự án sẽ kích thích trẻ yêu thích việc học tiếng Anh hơn.

Học tiếng Anh qua cờ vua: “Chess in English”, “Learn English with Chess”, “Chess Strategies for Kids in English”.

• Học tiếng Anh qua rubik: “Rubik and English Learning”, “Solve Rubik in English”, “Rubik Challenges for Kids”, “English for SpeedCubers”
• Phát triển toàn diện với tiếng Anh: “Holistic English Learning”, “English Beyond the Classroom”, “Integrated English Programs for Kids”.
• Học tiếng Anh qua kỹ năng sống: “English for Life Skills”, “Practical English for Kids”, “Real-life English Activities”.

4. Những phương pháp dạy tiếng Anh nên áp dụng cho trẻ em cấp 1:

• Phương pháp TPR (Total Physical Response): Đây là phương pháp kết hợp ngôn ngữ với hành động. Trẻ sẽ học từ vựng và ngữ pháp thông qua các chuyển động cơ thể, giúp ghi nhớ sâu hơn và sử dụng ngôn ngữ một cách tự nhiên, kết hợp hoạt động vui chơi trong lớp, phù hợp những lớp có quy mô nhỏ, học mà chơi, chơi mà học, thiết kế flashcard kèm chữ số, trái cây, hoa quả, giúp học toán cộng, trừ, so sánh cao thấp, lớn hơn, nhỏ hơn, những thứ giống và khác nhau…
• Học qua trò chơi: Trẻ em học tốt nhất khi chúng cảm thấy vui vẻ và hứng thú. Các trò chơi như đố chữ, ghép từ, hoặc trò chơi vận động không chỉ giúp trẻ thư giãn mà còn tăng khả năng ghi nhớ từ vựng và cấu trúc câu .
• Học qua bài hát và video hoạt hình: Những bài hát tiếng Anh với giai điệu vui nhộn, từ ngữ đơn giản, hoặc các video hoạt hình có nội dung giáo dục sẽ giúp trẻ dễ dàng tiếp thu ngôn ngữ và phát triển kỹ năng nghe.
• Tạo môi trường học tập tự nhiên: Khuyến khích trẻ sử dụng tiếng Anh trong các hoạt động hàng ngày, như giao tiếp với bạn bè, chơi trò chơi, hoặc xem các chương trình thiếu nhi bằng tiếng Anh. Điều này giúp trẻ hình thành thói quen sử dụng ngôn ngữ một cách tự nhiên.
• Cá nhân hóa việc học: Thiết kế chương trình học phù hợp với trình độ và sở thích của từng trẻ. Điều này có thể bao gồm việc kiểm tra đầu vào để xác định năng lực và xây dựng lộ trình học tập phù hợp, phù hợp với quy mô nhỏ, tập trung chất lượng, không phù hợp và phổ biến ở những chương trình hiện tại.

Theo đề án, ở bậc phổ thông, tất cả trường học phải dạy Tiếng Anh bắt buộc từ lớp 1. Trong đó, ít nhất 20% số trường đạt mức độ 1 về giảng dạy ngôn ngữ này, 5% mức độ 2 và 2% mức độ 3. Trong những năm kế tiếp, số trường đạt mức độ 3 tăng dần lên 15%, mức độ 2 và 1 lần lượt là 20% và 50%

Với bậc mầm non, trong 5 năm tới, tất cả trường phải đảm bảo điều kiện cho trẻ được làm quen với Tiếng Anh, tối thiểu 10% số trường đạt mức 1. Đến năm 2045, tỷ lệ số trường đạt mức độ 1, 2 và 3 lần lượt là 50, 20 và 10%.

Ở bậc đại học, mục tiêu khi hoàn thiện đề án là 50% số trường đạt mức độ 2, 35% mức độ 3.

Bộ Giáo dục và Đào tạo dự kiến đến năm 2035, 100% học sinh, sinh viên được học tiếng Anh như ngôn ngữ thứ hai.

Theo Bộ, để Tiếng Anh được dùng rộng rãi ở tất cả 50.000 trường học với khoảng 30 triệu học sinh, sinh viên, cả nước cần thêm 12.000 giáo viên tiếng Anh ở cấp mầm non, 10.000 giáo viên tiểu học, đồng thời bồi dưỡng ít nhất 200.000 thầy cô có khả năng dạy bằng tiếng Anh vào năm 2030.

Ước tính Đề án sẽ tác động đến khoảng 50.000 cơ sở giáo dục với gần 30 triệu trẻ em, học sinh, sinh viên và khoảng 01 triệu cán bộ quản lý, giáo viên ở tất cả các cấp học, ngành học, ngành đào tạo.

Với thời 20 năm (từ năm 2025 đến năm 2045), đề án triển khai với 03 giai đoạn chính. Trong đó, giai đoạn 1 (2025-2030) sẽ xây dựng nền tảng và chuẩn hóa – bảo đảm nền tảng vững chắc để tiếng Anh được sử dụng thường xuyên và có hệ thống trong môi trường giáo dục; giai đoạn 2 (2030-2035) sẽ mở rộng và tăng cường – đẩy mạnh việc sử dụng tiếng Anh một cách thường xuyên hơn; giai đoạn 3 (2035-2045) sẽ hoàn thiện và nâng cao – tiếng Anh được sử dụng một cách tự nhiên, phát triển hệ sinh thái sử dụng tiếng Anh trong môi trường giáo dục, giao tiếp và quản trị nhà trường.

Về điều kiện nguồn lực thực tế và cần đào tạo trong tương lai,

Đối với bậc học mầm non, để triển khai thành công Đề án thì cần có 01 biên chế vị trí việc làm là giáo viên tiếng Anh/01 cơ sở giáo dục mầm non. Như vậy dự kiến sẽ phát sinh thêm biên chế vị trí việc làm của giáo viên tiếng Anh mầm non trong các cơ sở giáo dục mầm non công lập trên cả nước thêm 12.000 người.

Đối với bậc tiểu học, để có cơ sở vững chắc, đảm bảo thành công mục tiêu của Đề án, Bộ GDĐT đề nghị triển khai dạy học môn tiếng Anh bắt buộc từ lớp 1 của Chương trình Giáo dục phổ thông (hiện tại đang bắt buộc từ lớp 3). Điều này sẽ phát sinh thêm biên chế giáo viên tiếng Anh trong các trường tiểu học trên cả nước thêm khoảng gần 10.000 giáo viên tiếng Anh.

Ngoài ra, cần đào tạo và bồi dưỡng tiếng Anh và năng lực chuyên môn, nghiệp vụ sư phạm cho ít nhất 200.000 giáo viên dạy học bằng tiếng Anh từ nay cho đến năm 2035 để đáp ứng được nhu cầu, mục tiêu của Đề án.

Đào tạo ra nhóm GV chất lượng là 1 chuyện, việc làm, lương và cơ chế, kèm theo cơ sở vật chất lại là việc khác, và hơn bao giờ hết, việc dạy Tiếng Anh ở đa số các trường Công hiện nay có phù hợp, khi quy mô lớp khá đông, không phù hợp với phương pháp dạy hiện tại. Nếu học lớp và không ra ngòai học thêm, liệu có dùng được ? Tập trung kỹ năng viết, đọc mà không thể nghe và nói ,nguồn lực không được khai thác hiệu quả ?

Vậy để trẻ có khả năng ngấm dần và quen dần với việc sử dụng Tìếng Anh cùng với những phương pháp phù hợp, tự nhiên, Giáo viên chất lượng, được đào tạo bài bản, chuyên nghiệp. Hi vọng các quyết sách, kèm sự hỗ trợ của CP torng thời gian tới, Quyết định đưa Tiếng Anh trở thành ngôn ngữ thứ hai trong trường học tại Việt Nam sẽ được triển khai thành công để Việt Nam vươn mình như Singapore và các quốc gia phát triển.

KidsCre8tive