Giáo dục tư duy nhân quả cho trẻ

Tư duy nhân quả là một nỗ lực để hiểu tại sao điều này xảy ra khi điều kia xảy ra. Việc hiểu về tư duy nhân quả rất quan trọng, nó có vai trò rất lớn trong việc hình thành nên nhân cách và phẩm chất của con người, đặc biệt là từ khi tư duy của trẻ còn đang mới bắt đầu phát triển ở tuổi thơ bé.

Đề mục:

Tư duy nhân quả là gì?

Tư duy nhân quả là một quy luật tự nhiên và rất được coi trọng trong nền văn hóa truyền thống của người dân Châu Á, trong đó có Việt Nam. Từ xưa đến nay đã có rất nhiều các câu truyện dân gian, các tác phẩm văn học có nói tới vấn đề “nhân quả báo ứng” để làm bài học răn dạy con người, giúp con người hướng thiện và chịu trách nhiệm trước hành vi của bản thân.

Sự việc tiếp tục lặp đi lặp lại chuyện gì xảy ra trong tương lai. Nhân này tiếp tục gieo chuyện gì sẽ đến. Tư duy nhân quả giúp định hướng cuộc đời, đoán biết trước được tương lai. Hãy cho trẻ biết rằng, “gieo nhân nào thì gặp quả ấy”, tức là nếu trẻ làm việc tốt, làm việc thiện thì sẽ được báo đáp, được khen ngợi. Ngược lại, nếu trẻ lười biếng, làm việc không đúng thì sẽ đạt kết quả không mong muốn, bị người khác cười chê. Đó là nội dung khái quát của quy luật nhân quả mà trẻ cần nắm được.

Cách dạy trẻ tư duy nhân quả

Để cho trẻ bắt đầu hiểu, có niềm tin và dần hình thành tư duy nhân quả thì bố mẹ cần tìm hiểu kĩ càng và có những phương pháp phù hợp với khả năng nhận thức ở từng lứa tuổi. Đây là vấn đề giáo lý không hề đơn giản so với khả năng tư duy của trẻ.

Vậy bố mẹ nên dạy trẻ về tư duy nhân quả như thế nào? Dưới đây là một số cách để quý phụ huynh có thể tham khảo.

Kể chuyện hoặc bộ phim ngắn

Thông qua các bộ phim và câu chuyện có nội nói tới vấn đề nhân quả, trẻ tự có thể rút ra bài học và những điều mà bố mẹ muốn truyền đạt. Đây là cách giúp trẻ dễ tiếp thu và dễ nhớ nhất.

Bố mẹ có thể giúp trẻ xác định mối quan hệ giữa nguyên nhân và kết quả trong một câu chuyện hoặc hoạt động vẽ tranh nhân quả, nhằm giúp trẻ dễ tiếp thu hơn và tạo cơ hội để trẻ tìm kiếm nguyên nhân và kết quả, quan sát các hành động và suy nghĩ của nhân vật, phân tích các hành động và điều kiện khác nhau có thể có dẫn đến kết quả khác nhau như thế nào.

Đặt câu hỏi liên quan đến tư duy nhân quả

Bố mẹ nên dẫn dắt trẻ vào nội dung liên quan đến mối quan hệ nhân quả bằng những câu hỏi và để các con tự trả lời. Những câu hỏi nên liên hệ thực tế với việc trẻ làm hằng ngày, ví dụ như:

Cây xanh cần ánh sáng và nước, tương tự con người cần ăn uống để có sức khỏe. Vậy thì con nghĩ điều gì sẽ xảy ra nếu con không ăn uống?
Điều gì sẽ xảy ra khi con để kem ngoài nắng?
Con nghĩ chuyện gì sẽ xảy ra nếu con lãng phí thức ăn này?
Nếu con chạy liên tục, chuyện gì sẽ xảy ra?
Nếu con không tắm gội hoặc đánh răng, chuyện gì sẽ xảy ra?

Đối với câu hỏi khó, bố mẹ có thể đưa ra những gợi ý cần thiết để gợi mở và hướng trẻ tới vấn đề nhân quả. Sau khi trẻ trả lời hết các câu hỏi thì bố mẹ có thể nhận xét và giải thích những mối quan hệ của tư duy nhân quả để trẻ có thể hiểu rõ hơn. Khi giải thích, bố mẹ có thể đưa ra những liên hệ thực tế, gần gũi, dễ hiểu để trẻ có thể nắm bắt được một cách nhanh chóng, ghi nhớ lâu.

Để trẻ tự rút ra bài học nhân quả của bản thân

Khi trẻ đang nhận lấy một kết quả mà bản thân chưa ý thức được những gì đã làm đúng hay sai trước đó, bố mẹ có thể phân tích ngược lại từ kết quả này để trẻ hiểu sâu sắc những nguyên nhân dẫn đến kết quả đó.

Ví dụ như nếu như trẻ bị điểm kém, bố mẹ nên phân tích nguyên nhân và mối quan hệ với kết quả một cách cụ thể với trẻ, rằng vì trẻ đã không chăm chỉ ôn bài nên bị điểm kém. Và cho trẻ biết rằng đó là kết quả không thể tránh khỏi, nếu trẻ chăm chỉ hơn thì kết quả sẽ hoàn toàn ngược lại.

Điều quan trọng nhất trong quá trình giáo dục con cái về các vấn đề mang tính giáo lý và đạo đức, cụ thể là tư duy nhân quả, bố mẹ cần phải có sự tâm huyết, phải có sự yêu thương trẻ, tạo cho trẻ một tâm lý thoải mái và hăng say để trẻ dễ dàng đón nhận. Sẽ không bao giờ là sớm đối với khả năng tư duy khi dạy về tư duy nhân quả và bố mẹ phải thật kiên nhẫn khi dạy trẻ những vấn đề mang tính đạo đức này.

Hi vọng những thông tin trên sẽ giúp ích cho quý phụ huynh, thầy cô và các bạn nhỏ.